Badania ratownicze cmentarzyska kultury bogaczewskiej

Dofinansowanie badań archeologicznych cmentarzyska kultury bogaczewskiej w Kosakowie, gm.Srokowo

Finasowanie: Wojewódzki Konserwator Zabytków, dofinansowanie: 3.000 zł, rok realizacji: 2005

Badania miały na celu określenie zasięgu cmentarzyska oraz stopnia jego zniszczenia. Znajdowane na powierzchni cmentarzyska fragmenty ceramiki z popielnic, przepalone kości a nawet fragmenty ozdób z brązu świadczyły o postępującej erozji piaszczystego wzgórza, stwarzającej realne zagrożenie ostatnich zachowanych w całości obiektów grobowych. W czasie badań przeprowadzonych w 2005 r. rozpoznano ponad 235 m2 cmentarzyska. Rozpoznano zasięg cmentarzyska na stoku wzgórza na zachód od drogi Kosakowo-Wilczyny, oraz na kulminacji wzgórza, na południe od miejsca badań z 1992 r. Odsłonięto ogółem 23 obiekty w tym: 3 groby popielnicowe (wszystkie zniszczone), 7 grobów jamowych (5 zniszczonych), 2 jamy, 1 obiekt związany z osadnictwem neolitycznym (?), 9 jam nowożytnych o trudnej do ustalenia funkcji (pozostałości jam gospodarczych np. do przechowywania płodów rolnych lub pozostałość nieznanych badań przed 1945 r.) oraz 1 obiekt związany prawdopodobnie z umocnieniami z okresu krzyżackiego. Pozostałości grobów popielnicowych odkryto jedynie na kulminacji wzgórza. W spągu warstwy ornej zachowane były tylko spągi jam z przydennymi partiami naczyń, w grobie 29 odsłonięto fragmenty 3 naczyń i żelazną brzytwę. Na kulminacji zachowały się dobrze groby jamowe (27, 30), prawdopodobnie głębiej posadowione niż popielnicowe. W grobie 30 znaleziono fragment przepalonej brązowej bransolety mankietowej i 12 przepalonych paciorków szklanych. Na uprawianym wciąż stoku wzgórza w spągu warstwy ornej odsłonięto już jedynie rozwleczone przez pług spągi jam grobowych. W warstwie ornej odkryto liczne elementy wyposażenia zniszczonych grobów m.in. fragmenty brązowych okuć pasa, bransolet, 2 zapinki kuszowate oraz przepalone kości i ceramikę.

Do najciekawszych ustaleń należy określenie pierwotnego zasięgu cmentarzyska. Zasięg występowania obiektów grobowych po osi wsch-zach wyniósł ponad 90 m. Jednocześnie, mimo dużego stopnia zniszczenia okazało się, że groby wkopywane były w niewielkich skupiskach po kilka obiektów, oddzielonych pustą przestrzenią. Świadczyć to może o użytkowaniu cmentarzyska przez kilka rodzin zamieszkujących okolicę. Dzięki odkrytym zabytkom czas funkcjonowania cmentarzyska „przedłużony” został o następne 100-150 lat. Znalezione w pobliżu zaciemnienia przy obiekcie 40 (wykop X) końskie zęby mogły by świadczyć o występowaniu na cmentarzysku pochówków z końmi. Jednak stan zachowania obiektu nie pozwala na pełne potwierdzenie tej hipotezy. Wydaje się, że najstarsze groby z I-II w. po Chr. mogły być ulokowane na szczycie piaszczystego wzniesienia. Z biegiem czasu pochówki sytuowano niżej, na stoku wzgórza.

Na kulminacji wzgórza natrafiono na rów wypełniony spalonymi fragmentami belek (ob. 44) będący prawdopodobnie kontynuacją ob. 18 z 1992 r. Datowanie 14C belki z wypełniska ob. 18 na lata 1360-1370 pozwala na wiązanie tego obiektu z linią umocnień krzyżackich z poł. XIV w. oraz z funkcjonującym w tym okresie gródkiem w Wilczynach. Byłby to zatem ślad kontynuacji w kierunku południowym umocnień granicznych ciągnących się równoleżnikowo w lasach na północ od Wilczyn. Datowanie obiektu na ten okres wymaga jednak dalszych badań.