150. rocznica wybuchu Powstania Styczniowego

W Muzeum czynna jest wystawa „W krwawym polu srebrne ptaszę” związana ze 150. rocznicą wybuchu Powstania Styczniowego. Na ekspozycji prezentowane są teksty pieśni Powstania Styczniowego. Zamieszczone na planszach komentarze przybliżają okoliczności powstania pieśni, historię powstańczych walk, sylwetki dowódców. Wystawę uzupełniają kopie oryginalnych rycin i fotografii z czasów Powstania ze zbiorów Archiwum Biblioteki Narodowej w Warszawie.

Powstanie styczniowe wybuchło w nocy 22/23 stycznia 1863 r., upadło wiosną 1864 r. Za symboliczną datę zakończenia Powstania Styczniowego przyjmuje się datę 22 maja 1865 r. Tego dnia, w Sokołowie Podlaskim wykonano wyrok śmierci przez powieszenie na ks. Stanisławie Brzósce, kapelanie i generale armii powstańczej, ostatnim dowódcy oddziału walczącego do wiosny 1865 r.

Powstanie swoim zasięgiem objęło tereny zaboru rosyjskiego – Królestwo Polskie, Litwę, Białoruś oraz część Ukrainy. Przyczyną Powstania Styczniowego był nasilający się rosyjski terror. Wybuch Powstania został poprzedzony wieloma manifestacjami patriotycznymi w okresie tzw. rewolucji moralnej w latach 1860-1862, które były krwawo tłumione przez rosyjskie wojsko. Bezpośrednią przyczyną przedwczesnego wybuchu powstania przeciwko Rosji stało się ogłoszenie 15 stycznia 1863 r. tzw. branki – poboru polskiej młodzieży do wojska rosyjskiego.

W Powstaniu Styczniowym udział wzięło ok. 100 tys. ochotników. Stoczono przeszło 1200 bitew. Liczbę poległych szacuje się na 20 tys., w tym prawie tysiąc osób stracono z wyroków rosyjskich sądów polowych. W ramach represji po upadku Powstania 35-40 tys. osób zostało zesłanych na Syberię, 10 tys. wyemigrowało. Wiele rodzin szlacheckich za udział w Powstaniu zostało pozbawionych majątków. Po upadku Powstania Styczniowego nasiliła się jeszcze bardziej polityka carska ukierunkowana na wyniszczenie narodu polskiego.

W dniu 15 stycznia 2013 r. Miasto Kętrzyn uczciło 150 rocznicę wybuchu powstania styczniowego i 95 rocznicę śmierci Patrona Miasta Wojciecha Kętrzyńskiego. Profesor dr hab. Stanisław Achremczyk w wykładzie „Echa powstania styczniowego w Prusach Wschodnich” omówił udział Wojciecha Kętrzyńskiego w powstaniu styczniowym.

Wojciech Kętrzyński (Adalbert von Winkler), późniejszy wybitny polski historyk, zapisał swoją kartę w walce o niepodległą Polskę czynnym udziałem w powstaniu styczniowym. Kętrzyński, urodzony w zgermanizowanej rodzinie pruskiego żandarma, z pruskim paszportem, powoli odbudowywał w sobie poczucie polskości. W czasie nauki w gimnazjum w Rastemborku dowiedział się, o polskich korzeniach swojej rodziny. W czasie studiów na królewieckiej Albertynie powrócił do dawnego nazwiska ojca – Kętrzyński. W wieku 25 lat, zaangażowany w polski ruch niepodległościowy na terenie Prus Wschodnich, uczestniczył w działaniach wspierających powstanie styczniowe. Pomoc w przemycie broni dla walczących oddziałów przypłacił rocznym pobytem w twierdzy w Kłodzku.